بنیاد نخبگان استان ایلام کارگاه آموزشی «بررسی حوادث روز شمار انقلاب اسلامی و تحولات بین المللی در روند پیروزی انقلاب اسلامی» توسط دکتر مرتضی اکبری عضو هیئت علمی دانشگاه ایلام برای مستعدان و دانشجویان علاقه مند سراسر کشور در روز چهارشنبه 13 بهمن ماه 1400 به صورت وبینار برگزار نمود.

در ابتدای کارگاه دکتر اکبری پس از مرور مطالب کارگاه قبلی که با عنوان "بررسی زمینه های تاریخی پیدایی انقلاب اسلامی در تاریخ معاصر ایران" برگزار گردید؛ بیان داشتند باید دو سوال را مورد بررسی قرار دهیم؛ یکی جریان­های سیاسی معاصر ایران در عصر پهلوی که به صورت موازی هم حرکت کردند که در ادامه مطالب گذشته گفته شد دو تا گفتمان در دوره قاجار و دوره پهلوی که منجر به پیروزی انقلاب اسلامی نشد. دومین بررسی حوادث روز شمار در ایران و اینکه رویدادهای انقلاب اسلامی ­بر حوادث جهانی تأثیر می­گذارد. در واقع این دو مورد تأثیر متقابل دارند. در همین جریان­های سیاسی نیروهای مذهبی هستند که موفق شدند به رهبری حضرت امام خمینی انقلاب را به پیروزی برسانند.

ایشان در ادامه مباحث افزودند: ما مدرنیته را در دوره قاجار یعنی از نیمه دوم قرن 19 میلادی به طور کامل وارد ایران کردیم که کم کم بر روند زندگی ایرانی­ها ازجمله بر روند مسائل سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و حتی نظامی ما و در زمینه های مختلف خواسته و ناخواسته تأثیر گذاشت. بنابراین در مقابل مدرنیته دو گفتمان به وجود می­آید: 1- غرب گرایی2- اسلام خواهی

ایشان افزودند: غرب­گرایان معتقد بودند از فرق سر تا نوک پا غربی شویم و فرهنگ­مان را غربی کنیم ولی اسلام گرایان گفتند ما غربی نمی­شویم، از غرب مدرنیته می­گیریم و آنچه که با اسلام مخالفت منافات ندارد را می­پذیریم و آن کسی هم که با اسلام مخالف است را پس می­زنیم و ما خود بر اساس داشته ها و سرمایه های گذشته می­توانیم آن توسعه، ترقی و پیشرفتی که به دنبالش هستیم دسترسی پیدا کنیم و به اهدافمان برسیم.

در ادامه مدرس کارگاه بیان داشتند: در اواخر دوره قاجار در جریان انقلاب مشروطه و در آن زمانی که دیگر نظام سیاسی ایران از حالت دیکتاتوری به مشروطه سلطنتی تبدیل شد، روزنامه ها منتشر شدند، آگاهی سیاسی مردم زیاد شد و مدارس هم به شیوه جدید در ایران ساخته شد. نظام­های نوینی جایگزین نظام های سنتی و قدیمی شد که یکی از این تحولات در دوره قاجار بحث شکل گیری احزاب سیاسی بود. در این دوره دوتا حزب اصلی وجود داشت که فعالیت­های سیاسی داشتند؛ یکی حزب اعتدالیون بود که این­ها معتقد بودند نظام قاجار ماندگار باشد ولی تحولاتی که در دنیا اتفاق می افتد در ایران موثر باشد و ما بتوانیم این تغییر و تحولات را بپذیریم و اصطلاحاتی را با حفظ نظام قاجار در درون قاجار انجام دهیم. در مقابل نیروهای حزبی اعتدالیون، عامیون یا دموکرات­ها بودند این­ها گروهی بودند که خواستار براندازی رژیم قاجار و یک نظام نوین در ایران بودند که بر اساس آن تغییر و تحولاتی که در اروپا اتفاق افتاده بود و نظام های جدیدی که در اروپا استقرار پیدا کرده می­خواستند که در ایران یک نظام جدید و نوینی ایجاد شود که بتوانند با توجه به آن ایران را توسعه بدهند و حرکت کنند. پس بنابراین دوتا حزب اعتدالیون و عامیون در امتداد هم به مبارزه برخواستند و در جریان­های سیاسی فعال بودند تا اینکه بالاخره انقلاب مشروطه که پیروز شد 15 سال عمر کرد و بعد با کودتای رضا خان مواجه شد و در سوم اسفندماه 1299 با روی کارآمدن رضا خان به صحنه سیاست ایران این احزاب دست­خوش تغییرات شدند و در آخر دموکرات­ها و عامیون موفق شدند با کسب آراء بیشتری در مجلس از سال 1300 تا 1304زمینه را برای پادشاهی رضاشاه فراهم کنند. رضاشاه بعد از کوتای سوم اسفند 1299 به وزارت جنگ منصوب شد و بعد از آن نخست وزیر ایران شد و سپس به عنوان پادشاه ایران انتخاب شد. رضا شاه که به پادشاهی رسید این احزاب تغییر کردند زیرا رضا شاه نظامش دیکتاتوری و استبدادی بود.

اکبری در خصوص حزب اعتدالیون و عامیون بیان کردند: حزب اعتدالیون به دلیل از بین رفتن دوره قاجار منحل شد ولی دموکرات­ها یا عامیون، به اسم حزب تجدد تغییر نام دادند. این حزب خواستار تغییر و تحولات در ایران بر اساس شیوه غرب بود یعنی همان نوگرایی که دیکتاتوری مانند رضا شاه اصطلاحات را انجام بدهد انتخاب کنند که این کار را کردند و ایشان را به پادشاهی رساندند و بعد حزب تجدد تمام کارهای خود را به رضا شاه می­داد و حمایتش می­کردند.

عضو هیئت علمی دانشگاه ایلام ادامه دادند: سه جریان در عصر رضاشاه به وجود آمد که عبارتند از: 1. نیروهای ملی مذهبی یا همان (جبهه ملی) 2. حزب توده 3. نیروهای مذهبی؛ که از مهمترین اقدامات مفید نیروهای مذهبی، ملی کردن صنعت نفت بود در واقع ملی شدن صنعت نفت ایران یکی از اولین و بزرگترین ضربه به استعمار بزرگ انگلیس در قرن 17،18،19 و 20 میلادی بود و نهایتا درسال 22 بهمن 1357 انقلاب اسلامی به پیروزی رسید.

در پایان نیز مدرس کارگاه به سوالات شرکت کنندگان در این زمینه پاسخ دادند.